آشفته بازار خودرو چگونه شکل گرفت

دکترعلی جدی نماینده مردم شریف شهرستان شیروان و نایب رئیس کمیسیون صنایع ومعادن، علی خسروانی، فعال بازار خودرو و امیرحسن کاکایی، کارشناس بازار خودرو در این برنامه به بررسی راه‌های خروج از بحران بازار خودرو پرداخته‌اند.

فردای اقتصاد: بازار خودرو به یکی از بحرانی‌ترین روزهای تاریخ خود رسیده است. قیمت دلاری خودروهای داخلی به سقف تاریخی رسیده و خودروهای خارجی هم که حالا ۵ سال از ممنوعیت وارداتشان می‌گذرد، تا ۵ برابر قیمت آخرین مدل آن در کشورهای همسایه قیمت می‌خورد. در چنین شرایطی مدت‌هاست صحبت‌هایی درباره اعطای مجدد مجوز واردات خودرو می‌شود. حال سوال این است که با آیین نامه کنونی واردات خودرو آیا حباب‌شکنی در بازار انجام می‌شود؟ چگونه می‌توان بازاری آشفته را بهبود داد تا هم خودروساز از زیان خارج شود و هم مردم چنین هزینه‌های گزافی برای خودروهای کم‌کیفیت داخلی نکنند؟

فردای اقتصاد در برنامه فردای صنعت‌وتجارت با حضور علی جدی، نایب رئیس کمیسیون صنایع مجلس، علی خسروانی، مدیر عامل اتوخسروانی و واردکننده خودرو، امیر حسن کاکایی، استاد دانشگاه و کارشناس بازار خودرو و بهزاد بهمن‌نژاد روزنامه‌نگار اقتصادی به بررسی بحران خودرو و شیوه‌های برون‌رفت از آن پرداخته است.

خودرو در اوج

قیمت خودروهای وارداتی که حالا ۵ سال است وارداتشان ممنوع است بعضا تا بیش از ۵ برابر ارزش واقعی رشد کرده است. به عنوان مثال کیا اسپورتیج صفر کیلومتر در سال ۲۰۱۷ در عمان قیمتی حدود ۲۱ هزار دلار داشت و آخرین مدل ۲۰۲۳ این خودرو هم امروز حدود ۲۸ هزار دلار قیمت دارد؛ اما در همان زمان (تیرماه سال ۹۶) این خودرو در بازار ایران ۱۹۰ میلیون تومان قیمت داشت که با دلار ۳۶۰۰ تومانی معادل ۵۳ هزار دلار می‌شد. یعنی از هزینه نهایی خریدار ایرانی خودرو حدود ۴۰ درصد به شرکت کیا و عوامل تولید می‌رسید و حدود ۶۰ درصد هم به دولت و واردکننده ایرانی.

اما با ممنوعیت واردات خودرو از سال ۹۷ سومین ذی‌نفع جدی بازار خودرو هم پدیدار شد؛ دلال و سفته‌باز. ذی‌نفعی که حالا امروز مشخص شده بزرگ‌ترین برنده این بازار بوده است. به‌طوری که امروز قیمت خودروی اسپورتیج صفر کیلومتر مدل ۲۰۱۷ در بازار ایران به ۴.۵ میلیارد تومان رسیده است؛ در حالی که آخرین مدل ۲۰۲۳ این خودرو در کشور عمان ۲۸ هزار دلار قیمت دارد. این یعنی طی ۵ سال اخیر این خودروی ۲۱ هزار دلاری به واسطه رشته سیاست‌گذاری‌های غلط در بازار ایران به ۱۱۰ هزار دلار رسیده است.

اما این حباب تنها مختص به بازار خودروهای وارداتی یا به اصطلاح لوکس نبوده است. به عنوان مثال خودروی ۲۰۶ تیپ ۲ را در نظر بگیرید که مدت‌هاست ادعا می‌شود بخش عمده آن داخلی‌سازی شده است. اگر قیمت دلاری این خودرو را بررسی کنیم امروز با رسیدن به حدود ۴۶۰ میلیون تومان در بازار آزاد در اوج ۱۱ هزار دلاری قرار گرفته است. این در حالی است که متوسط قیمت دلاری تاریخی این خودرو حدود ۸ هزار دلار بوده و قبل از آغاز تلاطمات سال‌های ۹۷ به بعد هم در همین سطوح قرار داشته است. این یعنی ۲۰۶ به عنوان یک خودروی اقتصادی و پرتیراژ در ۴ سال اخیر رشد حدودا ۴۰ درصدی قیمت دلاری را تجربه کرده است.